การอาบน้ำ การอาบน้ำหรือลูบน้ำไก่ชนเป็นขั้นตอนการทนุบำรุงเลี้ยงดูที่สำคัญและต้องดูแลอย่างใกล้ชิด การอาบน้ำจะช่วยให้ไก่มีกล้ามเนื้อแข็งแกร่ง มีสุขภาพแข็งแรง และช่วยให้ไก่ปลอดภัยจากการรบกวนของเหา ตัวหมัด ริ้น และยุง
การอาบน้ำไก่ชนมีอยู่ 2 อย่างคือ การอาบน้ำเย็น หรือน้ำธรรมดา และการอาบน้ำอุ่น หรือน้ำต้มสมุนไพร โดยจะเริ่มทำให้ตั้งแต่ไก่มีอายุ 6-7 เดือนขึ้นไป ในเดือนแรกจะเป็นการอาบน้ำเย็นจะเริ่มต้นในตอนเช้าตรู่ ใช้ผ้าขนหนูผืนเล็กๆ ชุบน้ำแล้วบีบน้ำออกเล็กน้อยอย่าให้โชกเกินไป สูบและเช็ดเบาๆ ตาลำตัวไก่ทุกเส้นขนให้เปียกชุ่มทั้งตัว โดยเฉพาะบริเวณที่จะต้องนวดเฟ้นหรือขยำให้เกิดความแข็งแกร่ง เช่น บริเวณลำคอ หน้า หัว ปั้นขา หน้าอก และใต้ปีก เมื่อเห็นว่าบริเวณต่างๆ เปียกทั่วถึงแล้ว บิดผ้าให้หมาดแล้วเช็ดตามขนให้แห้งพอหมาดๆ โดยเช็ดลงไปตามแนวขนเป็นอันว่าเสร็จสิ้นการอาบน้ำไก่ จากนั้นจึงทำการบริหารร่างกายไก่ต่อไป
เมื่อไก่มีอายุได้ 8-9 เดือน ไม่สมควรอาบน้ำเย็นธรรมดาควรอาบน้ำอุ่นหรือน้ำต้มสมุนไพร เพื่อช่วยให้ไก่หนังเหนียวแน่น มีกระดูกแข็งแกร่งขึ้น และทำให้ไก่เคลื่อนไหวได้อย่างว่องไว กระปรี้กระเปร่ายิ่งขึ้น
ในวันแรก ให้ใช้ปูนขาวผสมกับขมิ้นใส่น้ำพอข้น ทาที่แข้งและเดือย จะทำให้แข้งและเดือยแข็งแกร่งยิ่งขึ้น ส่วนตามลำตัวให้ใช้ขมิ้นผสมกับขมิ้นอ้อย โดยฝนให้ละเอียด หรือบางตำรากล่าวไว้ว่าให้ใช้ขมิ้นป่นผสมกับปูนแดง ละลายน้ำนำไปเช็ดตามตัวไก่ให้ทั่ว แต่ห้ามทาที่หน้า การลูบน้ำด้วยขมิ้นนี้จะทำให้ไก่ขาดความปราดเปรียวในช่วงแรก แต่หลังจานั้นไก่จะมีสุขภาพที่แข็งแรงยิ่งขึ้น เพราะขมิ้นจะช่วยให้ไก่ปลอดภัยจากการรบกวนของ เหา หมัด ริ้น และยุง ในเช้าของวันถัดไปจึงจะอาบน้ำอุ่น หรือ น้ำต้มสมุนไพร ตัวยาสมุนไพรที่นิยมนำมาต้มเป็นน้ำอุ่น มีดังนี้
- ขมิ้นอ้อย 1 ส่วน โดยตัดเป็นท่อนโตๆ
- ขมิ้นแดง 1 ส่วน ทุบให้แตกพอหยาบๆ
- ไม้กระดูกไก่ 5 ส่วน โดยสับออกเป้นชิ้นเล็กๆ
- ใบคุระ 1/2 ส่วน ใส่ทั้งใบ
- ใบฤาษีผสม 5 ส่วน โดยสับออกเป็นชิ้นเล็กๆ
- เปลือกไม้โอน 2 ส่วน เอาเปลือกอ่อนสับเป็นชิ้นโตๆ
- ใบมะขามและใบส้มป่อย 2 ส่วน ต้มทั้งใบ
นักเลี้ยงไก่ชนบางรายยังมีสูตรยาสมุนไพรสำหรับต้มอาบไก่ชนแตกต่างกันออกไป เช่น
สูตรแรก ประกอบด้วย ขมิ้นอ้อย บอระเพ็ด คนฑี ขมิ้นฤๅษี กระดูไก่ทั้งสอง (กระดูกไก่ขาวและกระดูกไก่ดำ) เฉียงพร้า หัวงอ และไม้ฆ้อนตีหมา
สูตรที่สองประกอบด้วย เหล็กฟักไข่ ไหลเผือก ว่านกีบม้า บอระเพ็ด เจ็ดมูนย่าน แกนขี้เหล็ก แกนตำเสา และมะขามเปียก โดยนำยาสมุนไพรเหล่านี้ใส่ลงในหม้อดินหรือกาต้มน้ำพอประมาณต้มให้เดือดนานพอสมควร ทิ้งไว้ให้เย็นลงถึงระดับที่ไก่จะทนได้แล้วนำไปอาบน้ำไก่ชน เมื่อจะนำไปอาบไก่ครั้งต่อไปต้องต้มให้เดือดก่อนทุกครั้ง
การอาบน้ำไก่ชนไม่ว่าจะเป็นการอาบน้ำเย็นหรือน้ำอุ่น ใช่จะอาบได้เสมอไปทุกวัน เพราะธรรมชาติไก่เป็นสัตว์ที่ไม่ชอบน้ำอยู่แล้ว ต้องปฏิบัติให้ถูกต้องและเหมาะสมตามเวลา หรือฤดูกาลจึงจะไม่บั่นทอนสุขภาพของไก่ ที่สำคัญคือ เมื่ออาบน้ำเสร้จแล้วต้องให้ไก่ได้รับแสงแดดอื่นๆ อยู่เสมอ ตามปกติการอาบน้ำไก่มักทำกันในตอนเช้าตรู่ ถ้าเป็นหน้าหนาวต้องเลื่อนเวลาออกไปเป็นตอนสาย หากวันใดอากาศหนาวจัดก็ควรงดอาบน้ำเสีย ส่วนในหน้าฝนไม่ควรอาบน้ำไก่ชน โดยเฉพาะในวันที่มีฝนตก
