ไก่ชนเก่งๆ นั้นต้องดูตั้งแต่ตอนเล็กๆ บางตัวอาจมีลักษณะดีสวยงาม ทั้งใบหน้า รูปร่าง เกล็ด แข้งดี ตามตำราเป๊ะแต่ตีไม่เก่งเลย หนีตลอดไม่มีความพยายามที่จะสู้แต่อย่างใด ใจไม่สู้ ใจไม่ถึง กลัวเจ็บ พอถูกตีเจ็บ หรือถูกโต้เจ็บๆ มักถอดใจง่าย ผิดกับบางตัว ยิ่งเจ็บยิ่งสู้ อาฆาต พยายามจะตีคืนคู่ต่อสู้ให้เจ็บกว่าให้ได้
ไก่เก่งต้องเป็นไก่ฉลาด มีปฏิภาณไหวพริบในเชิงชน รู้จักตี รู้จักหลบหลีแก้เชิงได้ หรือแก้ทางคู่ต่อสู้ได้ สิ่งต่างๆ เหล่านี้ ผู้เลี้ยงจะไม่สามารถฝึกสอนได้ แต่ไก่จะเป็นเอง ซึ่งไก่เก่งทุกตัวนั้น มักจะมีคุณสมบัติที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว ไก่บางตัวมีสติปัญญาเป็นเลิศเหนือคุณสมบัติอื่นๆ ทั้งหมด บางตัวนั้นอาจะไม่ได้ฉลาดแต่มีคุณสมบัติในด้านความทรหดอดทนเป็นเลิศ มีพลังจิตหรือแรงฮึดสู้สุดๆ สูได้จนลมหายใจสุดท้ายของมันเอง
เรามาดูลักษณะของไก่เก่งกันเลยจ้า ว่าไก่เก่งนั้นตั้งแต่เล็กจะมีลักษณะอย่างไร
โดยมีการสรุปการดูลักษณะไก่เก่งตั้งแต่ตอนเล็กๆ ไว้ 5 ลักษณะ ดังนี้
1. ลูกไก่ตัวที่ชอบแตกฝูง หมายถึง ลูกไก่ตัวที่ไม่ค่อยอยู่กับฝูง เวลาแม่ของมันพาไปคุ้ยเขี่ยหากิน มันก็มักจะแยกตัวออกไปหากินห่างจากแม่ของมัน เพราะโดยปกติแล้วลูกไก่เล็กๆ นั้นมีลักษณะนิสัยจะคอยติดตามแม่ตลอดเวลาเวลา จะเริ่มห่างแม่ต่อเมื่อโตขึ้นนั้นเอง ดังนั้น แสดงให้เห็นว่าลูกไก่ตัวนั้นมีจิตใจเข้มแข็งไม่กลัวใครตั้งแต่เล็กๆ ซึ่งเป็นลักษณะของไก่เก่งทุกตัว ที่มีจิตใจเป็นนักสู้ไม่กลัวใคร ข้อควรระวัง ลูกไก่ที่แยกตัวออกไปหากินห่างแม่ของมัน มักจะไม่รอดปากเหยี่ยว ปากกาและสัตว์ร้ายอื่นๆ เช่น หมา แมว ในกรณีที่ปล่อยเลี้ยงตามธรรมชาติ
2. ลูกไก่ตีหย่าแม่ ลูกไก่ชนโดยทั่วไป เมื่อมีอายุได้ 2-3 เดือน จะเริ่มตีกัน เพื่อแย่งกันเป็นจ่าฝูง และหลังจากนั้นแม่ของมันจะทิ้ง เราเรียกว่า ตีหย่าแม่จะจิกกันจนหนังหัว หนังคอต้องคอยเย็บลูกไก่ตัวใดที่ไม่ค่อยสู้ไก่ หรือสู้ไม่นานก็ยอมแพ้ ลูกไก่ตัวนั้น เมื่อโตขึ้นชั้นเชิงฝีตีนอาจมีตามสายพันธุ์ แต่จิตใจไม่ค่อยเต็มร้อย และมักจะเป็นไก่ที่สมบูรณ์ สวยงาม เพราะการเจริญเติบโตไม่หยุดชะงักเหมือนตัวที่ตีกันมากๆ และไม่ค่อยมีรอยตำหนิบริเวณหัวและหัวปีก ทั้งนี้ลูกไก่คอกหนึ่งๆ จะไม่เก่งทุกตัว ด้วยเหตุนี้เซียนไก่จึงนิยมเพาะไก่เอง เพราะได้รู้เหล่า รู้สายพันธุ์ รู้ลีลาชั้นเชิงในการชนของมันตั้งแต่ปู่ย่าตายาย และยังรู้นิสัยใจคอมันมาตั้งแต่เล็กๆ ไม่ใช่ดูแต่ความสวยงาม หรือลักษณะโหงวเฮ้งดี เพียงอย่างเดียว อีกเรื่องหนึ่งคือ การเพาะไก่เองยังได้รู้นิสัยใจคอของมัน ซึ่งแต่ละตัวไม่เหมือนกัน ตลอดจนความสมบูรณ์ของร่างกาย ไก่ที่ขี้โรคมาตั้งแต่เล็กๆโตขึ้นจะไม่เก่ง แม้ว่าจะมีลีลาชั้นเชิงดีขนาดไหนก็เป็นไก่เก่งไม่ได้ เพราะร่างกายไม่แข็งแรง ไก่เก่งต้องสมบูรณ์ทั้งร่างกายจิใจและฝีตีน ลูกไก่ตัวใดที่มักจะสู้กับไก่ในฝูงทุกตัว เที่ยวเกะกะระรานเขาไปทั่ว ตีตัวหนึ่งแพ้แล้วจะไปตีอีกตัวหนึ่งจนชนะเขาหมดกลายเป็นจ่าฝูง ไก่ตัวนั้นถ้าอยู่รอดไม่แคระแกร็นหรือพิการไปเสียก่อน รับรองได้ว่าไก่ตัวนั้นมักเป็นไก่เก่ง ถ้ามีลูกไก่ที่กล่าวมา ให้รีบแยกออกมาขังเดี่ยวประมาณ 1-2 อาทิตย์ ก็จะเลิกตีกันไปเอง มิฉะนั้น ลูกไก่ตัวนั้นอาจจะพิการและเสียไก่ไปตั้งแต่เล็กๆ ในการไปหาซื้อไก่ตามชนบท ที่มีไก่หนุ่มเป็นฝูงๆนั้น ให้เลือกซื้อไก่ตัวที่เป็นจ่าฝูงและมีรอยถูกตีแถวหัว หน้าตา โดยเฉพาะหัวปีก ถ้ามีรอยจิกยิ่งแสดงให้รู้ว่าไก่ตัวนั้นเชิงชนหัวลึก เวลาถูกกอดไม่หงายไพล่จึงถูกจิกหัวปีก ซื้อได้เลย รับรองไม่ผิดหวัง ข้อสังเกตอีกอย่าง ไก่ที่เป็นจ่าฝูง มักมีขนาดเล็กกว่าไก่ตัวอื่นๆในฝูง เพราะในช่วงเล็กๆ ตีกับเขาไปทุกตัวเลยแกร็น ส่วนตัวใดที่สวยงามรอยโต หน้าตาไม่มีรอยขีดข่วน แสดงว่าไก่ตัวนั้นตอนเล็กๆ ใจไม่ถึงไม่ค่อยสู้ใคร เอาแต่กินจึงโตกว่าเพื่อน
3. ลูกไก่ตัวใดมักจะสู้ไก่ที่ใหญ่กว่า ไม่กลัวหมา กลัวแมว หรือไม่ค่อยกลัวอะไร แสดงให้รู้ว่าไก่ตัวนั้นใจเต็มร้อย โตขึ้นต้องเป็นไก่ที่มีจิตใจเป็นนักสู้ สู้ไม่ถอย ดูแลให้ดีอย่าให้ตีกับไก่ใหญ่ อาจเสียไก่ได้
4. ลูกไก่ที่เวลาเราจับมักดิ้น โดยเฉพาะเวลาจับปาก จับคอ จับคาง จับตุ้มหู มักจะดิ้นสะบัดหลุด หรือจิกเจ้าของ หรือคนจับ แสดงให้เห็นว่า ไก่ตัวนั้นมีจิตใจเป็นนักสู้ ไม่ยอมอะไรง่ายๆ มีความพยายาม เวลาตีจะเป็นไก่ไม่ยอมคู่ต่อสู้ ถือว่าจิตใจใช้ได้ หนีไม่เป็น
